گیاه پنبه
معرفی

خصوصیات ویژه الیاف پنبه باعث گردیده است که علیرغم توسعه سریع و فراگیر الیاف مصنوعی، الیاف پنبه همچنان حدود 48% از مصرف جهانی را به خود اختصاص دهد و حتی در برخی موارد هیچ فرآورده دیگری، قابلیت جایگزینی با آن را نداشته باشد.

جدای از اهمیت نساجی، در بین نباتات روغنی، پنبه مقام دوم را در جهان داراست و کنجاله باقیمانده آن پس از روغن کشی نقش مناسبی در تغذیه دام دارد. این ویژگیها همراه با افزایش روز افزون جمعیت بشر، باعث شده است که پنبه در بین گیاهان زراعی از اهمیت خاصی برخوردار باشد و به همین دلیل ، توجه به افزایش تولید آن در درجه اهمیت بالایی قرار گرفته است.

امروزه افزایش تولید این محصول از طریق افزایش سطح زیر کشت، به دلیل محدودیت‌های منابع آب و خاک و سایر مسایل جنبی آن عملی نمی‌باشد. بنابراین لازم است در این زمینه اهمیت بیشتری به روشهای به نژادی و به زراعی پنبه داده شود. علاوه بر این با توجه به رقابت شدید الیاف مصنوعی با الیاف پنبه، افزایش تولید محصول زراعت پنبه، ارتباط جدی با کاهش هزینه‌های تولید آن دارد. کشت پنبه به منظور استفاده از الیاف آن در حدود سه هزار سال قبل از میلاد مسیح در پاکستان و هزار و پانصد سال قبل از میلاد در هندوستان رایج بوده است. کشت آن در ایران نیز به دورة هخامنشیان باز می‌گردد.
گیاهشناسی :‌

پنبه: نام انگلیسی cotton

تیره : پنیرک( Malvaceae)

جنس : گوسیپیوم (Gossypium)

ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺍﺭﻗﺎﻡ ﻣﻮﺭﺩ ﻛﺸﺖ ﻭ ﻛﺎﺭ ﭘﻨﺒﻪ ﺍﺯ ﺩﻭ ﮔﻮﻧﻪ ﺗﺘﺮﺍﭘﻠﻮﻳﻴﺪ ‪ G.barbadenseﻭ ‪ G.hirstitumﻣﻲ‫ﺑﺎﺷﺪ

ﮔﻴﺎﻫـﻲ ﺍﺳﺖ ﺫﺍﺗﺎ ﭼﻨﺪ ﺳﺎﻟﻪ ﻛﻪ ﺑﻄﻮﺭ ﻳﻜﺴﺎﻟﻪ ﻛﺸﺖ می شود.

ﺑﺼﻮﺭﺕ ﺩﺭﺧﺘﭽﻪ ﺍﻱ کوچک به ارتفاع 60 تا 120 میباشد.

طول دوره رشد این گیاه 200 روز میباشد

پنبه گیاهی است گلدار، دولپه ای، که ریشه آن بطور عمودی در خاک فرو رفته و ریشه‌های فرعی ایجاد می‌کند. طول ریشه بین 120- 40 سانتی‌متر است.

فرم برگهای پنبه در نژادهای مختلف متفاوت بوده و بریدگی برگهای پنبه 3 تا 5 تا 7 عدد می‌باشد که در بیشتر واریته‌ها تعداد بریدگی 5 عدد است.

بر حسب اینکه مادگی 3، 4 یا 5 برچه‌ای باشد غوزه نیز 3، 4 و یا 5 خانه‌ای خواهد بود و در هر خانه 3، 6 یا 9 عدد تخم پنبه قرار دارد.

تارهای پنبه 15 تا 20 روز پس از باز شدن گلها کامل و الیاف کلفت می‌شوند و این رشد پس از حدود 50 روز کامل شده و الیاف پنبه می‌رسند و در داخل هر قوزه 15000 تا 000/20 تار پنبه وجود دارد.

مشخصات بذر:

درمیوه پنبه (غوزه) ارقام گونه هیرستوم 4-5 برچه و در ارقام باربادنس 3-4 خانه تشکیل می شود در هر خانه 2 ردیف و در هر ردیف 4-5 بذر بنابراین در هر غوزه حدود 40 تا 50بذر وجود دارد.
ریشه

پنبه دارای ریشه های اصلی و فرعی است.ریشه های مویی روی ریشه های فرعی رشد می کند. بیشترین جذب آب و مواد غذایی توسط ریشه های مویین انجام میشود.

ساقه

قسمت هوایی گیاه شامل یک ساقه اصلی و تعدادی شاخه های فرعی یا جانبی است.جوانه رویشی در انتهای ساقه اصلی قرار دارد. ساقه اصلی دارای برگ ولی فاقد گل است. روی ساقه اصلی تعدادی گره قرار دارد.

گل0

گل پنبه از نوع کامل است یعنی گل دارای هر دو اندام نرینه و ماده است.

اندام های نرینه شامل دانه گرده،پرچم و بساک واندام ماده شامل کلاله،خامه و تخمدان می باشد.تخمدان دارای 4-5 برچه و هر برچه8-12 تخمک دارا می باشد

غوزه

شکل و اندازه غوزه از صفات واریته محسوب می شود. واریته هایی که دارای غوزه های کوچکترند نسبت به تغییرات محیطی و تنش ها مقاوم ترند بنابراین ارقام با غوزه کوچکتر از نظر عملکرد ثبات بیشتری دارد.